Kalecik Kültür Varlıkları-
Kalecik Eski Hamam
Eski Hamam Kalecik ilçesinin Ahiler mahallesindedir. Çifte hamam olarak yapılmıştır. Dışarıdan yalnızca örtü sistemi yıkık su deposu görülebilen hamamın sıcaklık bölümlerinin üzerinde 9 kapı numaralı, tek katlı eski bir ev yer alır. Ilıklık bölümlerinin üzeri boştur. Burada, yıkık kubbenin oluşturduğu açıklığı görmek mümkündür. Soyunmalık bölümlerinin yer aldığı alanda, haftalık pazarın kurulduğu Eski Meydan'a bakan dükkân sırası mevcuttur. Hamamın su deposunun kuzeyi bitişiğinde, yani külhan kısmının bulunması gereken alanda ise, Kalecik Belediyesi tarafından 1983 yılında inşa ettirilen alt katı hamam, üst katı otel olan iki katlı bir yapı yer alır. Hamam moloz taştan inşa edilmiştir. Duvar örgüsü içinde yer yer ufkî tuğla şeritlerinin takip ettiği görülür. Bazen de tuğla taş örgü içinde dikine yerleştirilmiştir. Örtü sistemi ile kemerlerde ve kapı sövelerinde yalnızca tuğla kullanılmıştır. Soyunmalık bölümleri bugün mevcut olmayan yapıya, bu meydana açılan isimsiz bir sokaktan merdivenle inilerek girilir. Kapısı sonradan açılmış olan bu ilk mekân, erkekler bölümüne aittir. Bugün hamamın diğer bölümlerine geçişi de sağlayan bu mekân, uzun dikdörtgen plânlı olup, üzeri beşik tonozla örtülüdür. Tonoz örtüde dört adet aydınlatma deliği mevcuttur. Batı yönünde yer alan uzun kemerde biri sivri, diğeri yuvarlak kemerli iki kapı açıklığı görülür. Yuvarlak kemerli kapı açıklığı, bu mekânı ılıklık, diğeri sıcaklık bölümüne bağlar. Güney yönünde yer alan kısa duvardaki sivri kemerli kapı açıklığı ise, bu mekânın soyunmalık bölümüyle irtibatını sağlar. Kemerin içi bugün toprakla dolu olduğu için, ileri gidilememektedir. Hamam, plân tipi itibariyle, haç vari dört eyvanlı ve köşe hücreli tipin değişik bir varyasyonu olup, iki halvet hücreli tek eyvanlı sıcaklık bölümüne sahip hamamlardandır. Hamam simetrik bir plâna sahiptir. Sıcaklık bölümlerinin ana mekânları yan yana getirilmiştir. Erkekler bölümünün eyvan ve halvetleri kuzey yönde, kadınlar bölümünün eyvan ve halvetleri ise batı yönde yer almaktadır. Ilıklık mekânları küçük tutulmuştur. Erkekler bölümünün yan mekânı, soyunmalık bölümünü sıcaklık bölümüne bağlayan, büyük bir ihtimalle bir kısmı helâ olarak kullanılan bir mekân vardır. Bu mekân, kadınlar bölümünde yoktur. Kadınlar bölümü erkekler bölümünden daha küçük boyutlardadır. Her iki bölümün ana mekânlarının kubbeleri, halvet kubbelerine göre, daha yüksek tutulmuştur. Hamamın kitabesi günümüze kalmamıştır. Bu nedenle, hamamın yapım tarihini kesin olarak bilinmemektedir. Kitaplarda Çarşı Hamamı olarak yayınlanan ve 18. yüzyıla tarihlenen hamam eski Hamam'ın işlevini yitirmesi sonucu yapılmış olduğu sanılmaktadır
Kalecik Kalesi
Kale, şehrin ortasındaki 150-160 m yüksekliğindeki sarp bir kayanın üzerine kurulmuştur. Kalenin sur duvarları yığma taşlar ile örülmüştür. Bugün sur duvarlarının çoğu yıkık ve harap bir durumdadır ve çok az bir kısmı sağlam olarak kalabilmiştir. Kalenin kemerli bir girişi ve onun iki tarafında birer silindirik kule bulunur. Giriş kısmındaki kapı kanatları sökülmüş durumdadır ve yerleri belli olmaktadır. Kalenin içinde bir mahzen veya sarnıç bulunmaktadır. Üstte mahzene açılan kısımda kare şeklinde bir delik vardır. Eskiden bir hayli derin olduğu anlaşılan mahzen bugün kısmen taş ve toprakla dolmuş durumdadır. Bu mahzenin kalenin su ihtiyacını temin eden bir sarnıç olduğunu sanılmaktadır. Mahzenin biraz yakınında bir Mezar Odası bulunmaktadır. Mezar Odası düzgün olmayan taşlarla ve kireç harcıyla yapılmıştır. Üst kısmı tonoz şeklindedir. İçi sıvalıdır ve bugün tahrip olmuş durumdadır. Kalenin içerisinde mermer parçalan ve tuğlalar vardır. Kalede hiçbir kitabe yoktur. Kaleye güney tarafından bakıldığı zaman dışta sur duvarlarından bir tanesinin alt kısmında bir Tünelin deliği görülmektedir. Bugün bu Tünelin 3-4 m ilerisinden sonrası çökmüş, taş ve toprakla dolmuş durumdadır. Eskiden bu Tünelden Kızılırmak Nehri'ne su almak için gidildiği söylenmektedir. Kalenin doğusundaki yol üzerinde kaleye su getiren kanalların kalıntıları görülmektedir. Kalenin ilk defa Romalılar veya Bizanslılar zamanında inşa edildiğini sanılmaktadır. Osmanlılar zamanında kalenin bir onarım görmüş olduğu anlaşılmakta olup evler genellikle kalenin etrafında toplanmıştır.
Hasbey (Büyük) Camii
Cami Yukarı Çarşıdadır. Eski Caminin 13. yüzyılda İsfendiyar Oğullarından tarafından yaptırıldığı, 1962 yılında minaresi hariç tamamen yandığı ve 1964 yılında yeniden yaptırıldığı caminin giriş kapısının üstündeki Türkçe kitabede belirtilmektedir. Minaresi eski halini muhafaza etmektedir. Tuğla ile yapılmıştır ve tek şerefelidir. Minaresine caminin içerisinden çıkılmaktadır.
Kalecik Hamdi (Osman Efendi) Camii
Kitabesi olmayan Caminin yapım tarihi bilinmemektedir. Cami yaklaşık kare planlı taş duvar örgülü bir yapıdır. Minaresi kuzey batı köşe de yer almaktadır. Duvarlardan üste kalan penceler sivri kemerli, alttakiler dikdörtgen kenarlıdır. Güney duvarın dış yüzeyinde mihrap çıkıntısı vardır. Dışta köşelerde silmeler mevcuttur. Kesme taştan yapılmış dikdörtgen kesitli kaide üstüne yükselen silindirlik gövdeli tuğla örgülü minaresi mevcuttur. Her cephede dörter pencere bulunmaktadır.
Kale Camii
Camii 19 YY sonlarına aittir. Cami Kale mahallesindedir. Dikdörtgen plânlıdır. Ahşap ve kerpiç ile yapılmıştır. Mimberi tahtadan, mihrabı ise alçıdan yapılmıştır. Mihrapta çok güzel geometrik ve bitkisel desenler ile kitabe vardır, "La ilahe illallah, Muhammedin Rasulullah " yazılıdır. Duvarlarda boya ile yapılmış çeşitli süsler vardır. Kapının sağ tarafındaki kitabe de "Mucurlu Hacı Ahmet" yazısı ile Hicri 1315 (Miladi 1897) tarihi okunmaktadır. Camii geçtiğmiz yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce restore edilmiştir.
Kalecik Tabakhane Camii
Cami ismini de aldığı Tabakhane mahallesindedir. Dikdörtgen planlıdır ve kesme taştan yapılmıştır. İki tarafındaki biri 8, diğeri 10 basamaklı taş merdiven ile camiye girilmektedir. Giriş kapısının ön tarafındaki üstü kapalı üç tane ağaç sütun taşımaktadır. Giriş kapısı yuvarlak kemerli olup ön tarafında bir çeşme mevcuttur. Mihrabı ve mimberi taştan yapılmıştır. Mihrapta geometrik süsler, bitkisel desenler, asma dalı ve çiçek motifleri ile eski yazılar vardır. Mihrabı çok güzel bir sanat eseridir. Mihrabın üst kısmında Hicri 1323 (Miladi 1905) tarihli "Muhammed Resulullah" ve Hicri1325 (Miladi 1907) tarihli "Maşallah" yazılı iki tane kitabe bulunmaktadır. Minaresi caminin hemen bitişiğinde ve tek şerefelidir. Kaidesi taştan, gövdesi ise tuğladan yapılmıştır. Külahı kurşun ile kaplıdır. Camii 1947 yılında restore edilmiştir.
Kalecik Saray (Şeyhsuvar) Camii
Cami Saray mahallesindedir. Şehsuvar Zade Es Seyit Mehmet Paşa'nın annesi Şerife Hatun tarafından 15.Yüzyılda yapılmıştır. Kare şeklindeki cami tuğla ve taş malzeme kullanılarak yapılmıştır. Giriş kapısının üstü yuvarlak kemerlidir ve tuğla ile yapılmış süsler vardır. Çatısı ahşaptır. Üzeri kiremit kaplıdır ve çatının cephe kısmında üçgen biçimli bir alınlık vardır. Mimberi tahtadandır. Mihrabı ise taştan yapılmıştır ve üzerinde geometrik süsler yanlarda ve üstte ise yazılar vardır. Mihrabı son derece güzel bir sanat eseridir. Minaresi camiye bitişik ve tek şerefelidir. Kaidesi taştan, gövdesi ise tuğladan yapılmıştır. Minaresinin kaidesi kare, pabuç kısmı ise üçgen şeklindedir. Camii 1920 yılında halk tarafından tamir ettirilmiştir. Bu tamir sırasında Camiin batısında bulunan mezarlar ve altıgen biçimindeki bir türbe binası yol geçtiği için kaldırılmıştır. 1990 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restoresine başlanmıştır.
Kazancıbaba Türbesi
Kazancı Baba Türbesi Ahi Kemal Mahallesi'ndedir. Kare plânlıdır olup taş ve tuğla malzeme ile inşa edilmiştir. Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmed'in Tüfekçi başısı ve bir Rufai Şeyhi olan Kazancıbaba'ya ait olduğu söylenmektedir. Türbenin 15. yüzyıla ait olduğu sanılmaktadır. Üst kısmı yuvarlaktır. Gövdedeki dört sivri kemer kubbeyi taşırlar. Pencereleri yuvarlak kemerlidir. Çatısı piramit külahlı ve kiremit kaplıdır. Kapısının üstü sivri kemerlidir. Kapısı tahtadan yapılmıştır ve üzerinde oyma olarak yapılmış süsler vardır. Türbe 1969 yılında tamirat görmüş ve ön tarafına kare şeklinde bir oda ilave edilmiştir.
Alışoğlu Türbesi
Türbe Kale mahallesindedir. Horasan'dan gelen ve bir Nakşibendî Şeyhi olan Alışoğlu'na ait olduğu söylenmektedir.8 Dikdörtgen plânlı basit bir yapıdır. Kerpiçten yapılmıştır. İki tane odası vardır. İkinci odada üç tane Sanduka bulunmaktadır.
Kalecik Davut Dede (Dokuzlar Türbesi
Türbenin kitabesi olmayıp kesin tarihi bilinmemektedir. Türbe içerisinde dokuz adet mezar bulunmaktadır. 2017 yılında restore edilerek günümüzdeki halini almıştır.
Kalecik Gökçeören Camii
Camii 19. YY sonlarında inşa edilmiştir. Beden duvarları kesme taş örgülü caminin üzeri kiremit ile örtülüdür. Ahşap tavanlıdır. Kuzeyinde açık son cemeat mahvili bulunmakatadır. Caminin minaresi kuzey batısında yer almaktadır. Harimin üzerini örten ahşap tavan çeşitli renkte boyanmış geometrik ve bitkisel motiflerle bezenmiştir. Yapının en dikkat çekici özelliği ahşap işçiliğidir. 2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce onarılmıştır.
Develioğlu Köprüsü
Develioğlu (Kızılırmak) Köprüsü Kalecik-Irmak Sulakyurt yolu üzerinde ve Kalecik'in 10 km güneyindeki Kumluyazı mevkiindedir. Köprü sarımtırak renkte taşlarla inşa edilmiştir ve 7 tane gözü mevcuttur. Köprü 13. yüzyılda yapılmıştır. Yıldırım Beyazıd Ankara Savaşı'na giderken bu köprüden geçmiş, sonra da ordusunun geri tarafını emniyet altına almak için burayı tahrip etmiştir. Köprü 1859-1860 yıllarında Kalecik halkının bağışları ile tekrar restore edilmiştir. Köprünün yapımında en büyük bağışı Develioğlu yaptığı için Köprüye Develioğlu Köprüsü de denir. 1987 yılında tekrar onarılmıştır.
Kalecik Halk Kütüphanesi
Kütüphane Yeşilyurt mahallesindedir. Tek katlı olup 1905 yılında yapılmıştır. Daha önce Askerlik Şubesine ait olan bina 1990 yılından beri ilçe Halk Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır.
Yılanlı Sumak
Şu an Akyurt İlçesine bağlı Ahmet Adil Köyünde bulunarak buraya getirilmiştir. Roma dönemine ait olan ve Siyah renkli bir taştan yapılan eserin üst kısmında çıkıntısı vardır. Karşılıklı iki yüzünde kabartma olarak yapılmış birer yılan motifi ile bir yüzünde de iki satır Latince yazı vardır. Dikdörtgen şeklindedir. Üst tarafında ise on santim yüksekliğinde bir çıkıntısı vardır.
Kale Çayı Üstündeki Aslan Heykelleri
Aslan heykelleri Ankara yönünden Kalecik'e girişte Kale Çayı üzerindeki köprünün 2 yanında bulunmaktadırlar. Aslan heykelleri mermerden yapılmışlardır. Bu Aslanlar Şehir önü mevkiinde Kavuştepe'nin güneyindeki Gavur Mezarlığı'ndan sonradan getirilerek buraya konulmuştur. Aslan heykellerinden biri başını yana çevirmiştir, pençeleri arasında bir hayvan başı vardır ve yüz kısmı kırıktır. Diğer Aslan heykeli de başını yana çevirmiştir ve kısmen tahrip olmuş durumdadır. Aslan heykeller Roma dönemine aittir.
Belediye Binası
Bina Cumhuriyet Meydanındadır. Bodrum üzeri iki katlıdır. Dikdörtgen plânlıdır ve düzgün kesme taş ile inşa edilmiştir. Kapısının önünde 6 basamaklı merdiven vardır ve 4 sütunla taşınan girişinin üzerinde balkon bulunur. Pencereleri simetriktir ve katlar arasında silme vardır. Kalecik halkı tarafından 1907 yılında yaptırılmıştır. Bina eskiden Hükümet Konağı olarak da kullanılmıştır.
Askerlik Şubesi Binası
Bina Yeşilyurt mahallesindedir. Düzgün kesme taş ile yapılmıştır. İki katlıdır ve giriş kısmının ön tarafında kapalı bir hol vardır. 1914-1915 yıllarında yapılmıştır. Askerlik Şubesi Binasının istiklal Savaşı esnasında İstanbul'dan İnebolu yolu ile gelen cephane, yiyecek ve giyeceklerin Haymana Cephesine şevkinde büyük bir rol oynadığı bilinmektedir.
Askerlik Şubesi Lojmanı
Lojman Yeşilyurt Mahallesi'ndedir. Düzgün kesme taş ile yapılmıştır. İki katlıdır olup giriş kısmının alt ve üst kısmında ikişer sütun bulunur. Bina 1905 yılında yapılmıştır ve Erkek Sağlık Meslek Lisesi olarak kullanılmak üzere 1990 yılında tamir edilmeye başlanmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder